Veel mensen denken dat het zoutloos eten alleen is vanwege de bloeddruk. Dit is maar deels waar. Het heeft ook nog andere gevolgen voor je lichaam. Daarom heb ik mijn internist gevraagd om dit eens uit te leggen .

Effecten van zout bij nierziekten en hartfalen

Inleiding
Bij nierziekten en hartfalen wordt meestal geadviseerd om een zoutbeperkt dieet te volgen. Met zout wordt in dit geval keukenzout (natriumchloride) bedoeld. Een zoutbeperkt dieet betekent dat de voeding minder natrium moet bevatten. Bijna alle voedingsmiddelen bevatten natrium en aan veel voedingsmiddelen wordt zout toegevoegd. In het westerse dieet zit gemiddeld 3600 tot 4800 mg natrium per dag (9 tot 12 gram keukenzout). Bij een zoutbeperkt dieet wordt geadviseerd om maximaal 2000 mg natrium per dag te nemen. Daarom heeft een zoutbeperkt dieet nogal gevolgen: meestal betekent het dat de eetgewoonten moeten veranderen. Een dieet is een opgave voor degene die het dieet moet houden en ook voor degene die het moet klaarmaken, omdat rekening moet worden gehouden met de hoeveelheid natrium. Toch is het belangrijk om een zoutbeperkt dieet vol te houden.

Waarom is een zoutbeperkt dieet zo belangrijk bij een nierziekte en bij hartfalen?
Bij een normale nierfunctie en normale hartfunctie wordt het natrium dat het lichaam binnenkomt door de nieren uitgescheiden. Het natrium verlaat het lichaam via de urine. Als er extra zout wordt gegeten, zorgen de nieren er voor dat dit ook wordt uitgescheiden. Bij een nierziekte is er vaak een stoornis van de uitscheiding van natrium. Ook bij hartfalen kan het lichaam het zout niet goed kwijt door te weinig pompfunctie van het hart. Natrium en water zijn in een vrij constante verhouding in het lichaam aanwezig. Daarom leidt ophoping van natrium bij nierziekten en hartfalen tot ophoping van water. Dit veroorzaakt gewichtstoename, vocht in de enkels (oedeem) of in de longen. Door een zoutbeperkt dieet wordt de kans verminderd dat er klachten door teveel vocht in het lichaam optreden. Een zoutbeperkt dieet draagt ook bij aan het behoud van de nierfunctie.

Is er bewijs dat een zoutbeperkt dieet nuttig is?
Bij nierziekten is bewezen dat de nierfunctie langer goed blijft als een zoutbeperkt dieet wordt gehouden. Om de nierfunctie zo lang mogelijk goed te houden, worden bij een nierziekte medicijnen voorgeschreven. Van enkele medicijnen, zoals ACE-remmers, weten we dat ze niet goed werken zonder een zoutbeperkt dieet. Het is natuurlijk jammer om medicijnen te slikken en niet volledig te profiteren van het beschermende effect van deze medicijnen. Bij nierziekten en hartfalen worden vaak plaspillen (hydrochloorthiazide, furosemide, bumetanide) gegeven om vocht en zout kwijt te raken. Hoe meer zout er in het lichaam komt, hoe meer plaspillen er nodig zijn om dit te verwijderen. Het is logisch om niet te veel zout te nemen, zodat er ook minder plaspillen nodig zijn. Te veel plaspillen kunnen leiden tot kramp, dorst, jicht en een verminderde werking van de nieren. Samengevat is er voldoende bewijs dat een zoutbeperkt dieet nuttig is bij nierziekten en hartfalen.

Een zoutbeperkt dieet, maar ook een goede kwaliteit van leven: hoe krijg u dat voor elkaar?
1.Er zijn zeker mogelijkheden om een zoutbeperkt dieet te houden en toch lekker te eten.
2.De diëtiste is een belangrijke steun bij uw dieet: zij kan u begeleiden met praktische tips en uw vragen over voeding beantwoorden.
3.Bij de Nierstichting en de Nederlandse Hartstichting zijn gratis boekjes te krijgen over dieet bij nierziekten en hartfalen.
4.Ook het internet biedt veel informatie, kijk eens op www.zoutloos.com.
5.Een zoutbeperkt dieet houden: uiteindelijk is er maar een die het kan doen, dat bent u zelf!

Succes,

Dr. C.G. Vermeij, internist-nefroloog
Deventer Ziekenhuis

Belangrijke opmerking:
In dit artikel worden algemene uitspraken gedaan over een zoutbeperkt dieet bij nierziekten en hartfalen. Aangezien elke patiënt weer anders is, kan het zijn dat deze uitspraken bij u niet van toepassing zijn. Overleg daarom bij vragen over een zoutbeperkt dieet met uw eigen arts. Deze kan beoordelen of een zoutbeperkt dieet bij u nodig is.
De schrijver van dit artikel aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor gevolgen van een behandeling op basis van de algemene uitspraken in dit artikel.